Táo bón ở trẻ em và những điều cần biết

Táo bón ở trẻ em là bệnh thường gặp và có thể ảnh hưởng đến khoảng 5-30% trẻ em [1]. Trong đó, chứng táo bón ở trẻ em có thể gây ra một số khó chịu, trong hầu hết các trường hợp, nó sẽ giải quyết một cách tự nhiên.

Làm cách nào để biết trẻ bị táo bón?

Nhu động ruột ở trẻ có thể khác nhau giữa các em bé giống như người lớn. Trong ba tháng đầu đời, trẻ sơ sinh có thể đi ngoài từ 5 đến 40 lần mỗi tuần. Dấu hiệu táo bón ở trẻ sơ sinh có thể được phát hiện qua những thay đổi về kết cấu và độ đặc của phân, cũng như tần suất đi ngoài.

Dấu hiệu táo bón ở trẻ:

• Phân khô, cứng, khó đi và đau.
• Bụng chướng, cứng.
• Ăn mất ngon. Bé sẽ thèm ăn trở lại sau khi đi ngoài nhiều.
• Xuất hiện máu đỏ tươi khi đi ngoài. Tuy nhiên, ba mẹ đừng quá lo lắng vì máu đỏ tươi thường do vết rách ở vùng da xung quanh đáy do đi ngoài phân cứng
• Quấy khóc do cảm giác khó chịu và căng thẳng trong lúc cố gắng đi ngoài [2].

Táo bón có là dấu hiệu của bệnh khác?

Đôi khi, táo bón ở trẻ sơ sinh có thể do dị ứng, các vấn đề hấp thụ hoặc cấu trúc ruột. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ nếu bạn thấy những dấu hiệu dưới đây:

• Đi ngoài có máu.
• Tăng trưởng kém, giảm cân và lờ đờ.
• Phát ban trên da, đỏ mắt, loét miệng.
• Bị táo bón trước 1 tháng tuổi [1].

Nguyên nhân gây táo bón ở trẻ?

Sữa công thức dành cho trẻ: Thiếu chất xơ prebiotic trong một số loại sữa công thức dành cho trẻ sơ sinh có thể gây táo bón vì chất xơ (như prebiotic) trong sữa công thức cho trẻ sơ sinh đã được chứng minh là có tác dụng làm mềm phân [3].

Cho trẻ ăn dặm: Khi mới bắt đầu ăn dặm, trẻ sơ sinh thường bị táo bón vì cơ thể trẻ đang học cách hấp thu dạng chất thức ăn mới, từ dạng lỏng sang đặc.

Chế độ ăn ít chất xơ: Cho bé ăn thức ăn chế biến sẵn không đủ ngũ cốc, trái cây và rau quả có thể gây táo bón do thiếu chất xơ [2].

Mất nước: Vào những ngày nắng nóng hay trẻ bị sốt, trẻ có thể bị mất nước gây phân khô và cứng, dẫn đến táo bón.

Thuốc kháng sinh: Thuốc kháng sinh có thể hủy hoại hệ vi khuẩn tự nhiên cần thiết cho các chức năng hoạt động của ruột. Chứng táo bón ở trẻ có thể xảy ra sau khi dùng kháng sinh do thiếu vi khuẩn có lợi trong ruột [4].

Làm thế nào để cải thiện chứng táo bón ở trẻ

Xoa bóp giúp giảm chứng táo bón ở trẻ em

Nếu trẻ dưới 12 tháng tuổi, tốt nhất bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa. Hoặc bạn có thể thử những cách dưới đây:

• Xoa bóp và vận động: Nhằm giúp cơ thư giãn và khuyến khích nhu động ruột hoạt động. Hãy thử di chuyển nhẹ nhàng chân của trẻ với động tác đạp xe. Ngoài ra, bạn cũng có thể nhẹ nhàng xoa bóp bụng cho trẻ để kích thích hệ tiêu hóa.
• Thêm chất lỏng trong chế độ ăn: Đối với trẻ bú sữa mẹ, hãy cho trẻ bú nhiều lần hơn trong ngày. Đối với trẻ bú sữa công thức, cho trẻ uống một ít nước đun sôi để nguội giữa các cữ bú.
• Nước ép mận: Khi trẻ sơ sinh trên 6 tháng tuổi, bạn có thể cho trẻ uống một ít nước ép mận pha loãng với nước (theo tỷ lệ nước ép mận: nước là 1:10).
• Chất xơ: Nếu trẻ đang ăn dặm, bạn hãy bổ sung thêm các thực phẩm giàu chất xơ từ các loại trái cây và rau quả còn nguyên vỏ và ngũ cốc nguyên hạt như gạo lứt [1].
• Probiotics là một lợi khuẩn có thể hỗ trợ điều trị táo bón ở trẻ sơ sinh, đặc biệt với trẻ đã uống kháng sinh [5].
• Bổ sung Prebiotics – nếu bạn nuôi con bằng sữa công thức, hãy sử dụng sữa có chứa chất xơ prebiotic như GOS (galacto-oligosaccharides) và HMO (Human Milk Oligosaccharide) [6].

Nguồn tham khảo:

1. https://www1.racgp.org.au/ajgp/2018/may/paediatric-constipation
2. Constipation. Royal Children’s Hospital Melbourne, Kids Health Info. www.rch.org.au
3. Moro et al. Acta Paediatr Suppl. 2003 Sep;91(441):77-9.
4. Albert Palleja, et al. Nature Microbiology, 2018; 3 (11).
5. Eirini Dimidi, et al. The American Journal of Clinical Nutrition, 2014 Oct; 100(4):1075–1084.
6. Scholtens PA, et al. World J Gastroenterol. 2014;20(37):13446-13452.