Phát triển ngôn ngữ cho trẻ được coi là mục tiêu vô cùng quan trọng ở những năm tháng “vàng” đầu đời. Ngôn ngữ chính là phương tiện giúp con phát triển nhận thức, giao lưu khám phá thế giới và bỏ lỡ giai đoạn “vàng” này, trẻ sẽ khó đạt tới độ phát triển ngôn ngữ tối ưu và toàn diện. Vậy làm thế nào để giúp trẻ trang bị tốt nhất hành trang này?
Các nghiên cứu chỉ ra rằng, sư phát triển ngôn ngữ có mối tương quan với những thay đổi cụ thể trong sự phát triển của não bộ. Lời nói và ngôn ngữ được coi là phương tiện cho sự trưởng thành của loài người và nó được “kích hoạt” ngay từ những năm tháng đầu đời (1).
Ở từng giai đoạn phát triển, trẻ sẽ tiếp nhận vốn từ và cải thiện khả năng ngôn ngữ khác nhau. Bằng cách bắt chước người lớn, nói lại những từ vựng từ đơn giản đến phức tạp. Trẻ sẽ biểu lộ cảm xúc, thể hiện mong muốn và đặt câu hỏi với cha mẹ về thế giới xung quanh.
Trẻ phát triển ngôn ngữ từ việc bắt chước lại lời người lớn
Sự phát triển ngôn ngữ trong những năm tháng đầu đời sẽ “khiến” trẻ từ một cô bé, cậu bé chỉ biết gào khóc trở thành một đứa trẻ có đủ hiểu biết và vốn từ để giao tiếp, đối thoại và thậm chí là tranh luận với những người xung quanh.
Một điều khá bất ngờ là ở giai đoạn trẻ bắt đầu chập chững biết đi, trẻ có thể hiểu số từ gấp 3 lần so với những từ mà trẻ có thể nói ra. Đặc biệt, sự khác biệt này vẫn được duy trì ở những năm tiếp theo trong khi vốn từ vựng của trẻ có thể tăng 10 lần/ năm (1).
Từ 0 đến 6 tuổi được coi là thời gian tốt nhất hay còn gọi là thời điểm “vàng” để trẻ có thể học nói và học ngôn ngữ thứ hai (2).
Ngay từ khi trẻ được 3 – 6 tháng tuổi trẻ bắt đầu biết phản ứng với ngôn ngữ. Khi trẻ được cha mẹ “hỏi chuyện” trẻ sẽ bắt đầu ê, a phát ra những âm thanh vô nghĩa để phản ứng lại. Đây có thể được coi là những ngôn ngữ đầu đời của trẻ. Khả năng hiểu từ ngữ của trẻ bắt đầu tăng từ khi trẻ được 1 đến 2 tuổi.
Ở giai đoạn này trẻ có thể tiếp nhận và hiểu được khoảng 200 từ nhưng chỉ có thể nói được khoảng 50 từ. Trẻ bắt đầu có khả năng trả lời được các câu hỏi đơn giản của mọi người xung quanh và hiểu được các hướng dẫn đơn giản của người lớn.
Bé sẽ thường xuyên đưa ra những câu trả lời ngắn gọn khi được hỏi và giao tiếp như: có, không, của con, gọi tên cách thành viên trong gia đình… Cho đến 3 tuổi trẻ sẽ có khả năng nói được những câu ngắn và đúng nghĩa để diễn đạt suy nghĩ của mình cho người khác.
Từ 3 tuổi trẻ đã biết được từ 1000-2000 từ vựng
Ở giai đoạn này, trẻ có thể thu nhận và hiểu những từ ngữ phức tạp. Trẻ có thể biết được từ 1000 – 2000 từ trong giai đoạn phát triển ngôn ngữ quan trọng này (1). Hơn nữa, bé cũng bắt đầu nói được những câu phức tạp hơn và bắt đầu học kể lại những câu truyện được nghe ở trường hoặc từ người lớn.
Thêm vào đó, bé cũng có thể học ngôn ngữ thứ hai khá dễ dàng ở độ tuổi này. Nếu bố mẹ có thể tạo điều kiện cho bé tiếp xúc với tiếng Anh ngay từ khi còn nhỏ, bé có thể học và tiếp thu ngôn ngữ Anh một cách nhanh chóng và hiệu quả.
Đây được coi là giai đoạn tương đối hoàn thiện về ngôn ngữ của trẻ. Ở thời điểm này, em bé của bạn có thể hiểu được khoảng 20.000 từ và sẽ nói được khoảng 2.000 – 2.500 từ. Bé có khả năng nói, hát một cách rất rõ ràng hay kể một câu chuyện đơn giản bằng cách sử dụng các câu có đầy đủ chủ ngữ, vị ngữ. Trẻ cũng bắt đầu biết sử dụng thì tương lai hay quá khứ như “hôm qua, hôm nay, ngày mai…”.
Giai đoạn này, bé có thể kể những câu chuyện đơn giản, nói rõ ràng, biết các con số, bảng chữ cái, địa chỉ nhà,…(3). Mẹ cũng có thể dạy cho bé đọc hiểu và ghi nhớ địa chỉ nhà, số điện thoại để sử dụng trong các trường hơp cần thiết.
Có rất nhiều cách cha mẹ có thể cùng đồng hành cùng con trong hành trình phát triển ngôn ngữ ở những năm tháng đầu đời.
Cùng con đọc sách để giúp bé phát triển ngôn ngữ
Ngay từ khi con sinh ra bố mẹ hãy bắt đầu “giao tiếp” với trẻ và coi chúng như một người hiểu chuyện. Khi con bắt đầu sử dụng các từ hãy cùng con lặp lại và xây dựng thêm từ những điều con nói (4). Ví dụ, nếu con nói “quả táo” hãy hỏi lại con rằng “con muốn quả táo đỏ này đúng không?”…
Khi đọc sách cùng trẻ hãy cố gắng liên hệ những gì trong sách với những gì đang xảy ra trong cuộc sống. Thường xuyên hỏi con về câu chuyện trong sách, nhìn tranh trong sách để mô tả lại… tất cả những điều này để tăng sự tương tác của trẻ và kích thích sự phát triển nhận thức thông qua ngôn ngữ.
Bạn cũng có thể vừa đọc vừa chỉ vào chữ trong sách khi đọc, điều này sẽ giúp con hiểu được rằng chữ viết là 1 phần của ngôn ngữ (4).
Ngoài việc thường xuyên tương tác với trẻ thì bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết cũng vô cùng quan trọng trong quá trình phát triển ngôn ngữ và nhận thức cho trẻ. Vì nếu thiếu một số vi chất dinh dưỡng có thể khiến trẻ chậm biết nói.
Trong đó, trẻ bị thiếu hụt chất béo Omega-3 (DHA, EPA) là một trong những nguyên nhân hàng đầu. Các nghiên cứu chỉ ra rằng các chất này rất quan trọng cho các chức năng nhận thức của trí não, giúp trẻ cải thiện kỹ năng tư duy, cũng như khả năng ngôn ngữ. Ngoài ra, thiếu Omega – 3 có thể làm tăng chứng tăng động, giảm chú ý, cảm trở quá trình phát triển ngôn ngữ ở trẻ (5).
Omega-3 rất cần thiết cho sự phát triên ngôn ngữ ở trẻ em
Bên cạnh đó, thiếu protein cũng là một trong những nguyên nhân khiến trẻ chậm học và hiểu giọng nói ở tuổi từ 5 – 7 tuổi. Protein tạo thành các phần bên trong tế bào não, mô liên kết xung quanh và các tế bào thần kinh mới. Hơn nữa, protein còn giúp não bộ của trẻ tư duy rõ ràng, tập trung hơn trong quá trình tiếp nhận ngôn ngữ (7).
Tiếp đến không thể không nhắc đến vitamin B12. Trẻ thiếu vitamin B12 có biểu hiện chậm phát triển về khả năng nói, ngôn ngữ và xã hội. Trong một nghiên cứu khi chụp cộng hưởng từ, các nhà khoa học chỉ ra rằng, chứng teo não sẽ được cải thiện sau khi điều trị bằng B12. Tuy nhiên, nếu tiếp tục thiếu hụt B12 sẽ khiến phát triển nhận thức và ngôn ngữ ngày càng trầm trọng hơn (6).
Như đã phân tích ở trên, axit béo Omega-3, các loại protein và vitamin B12 vô cùng quan trọng giúp phát triển não bộ và các chức năng nhận thức. Các chất dinh dưỡng như: Iốt, choline, lutein, kẽm, vitamin A… cũng cần được bổ sung trong bữa ăn hàng ngày của trẻ, nhằm hỗ trợ phát triển hệ thống dây thần kinh, sức khỏe não bộ và các vùng não liên quan đến việc tiếp thu kiến thức, học âm thanh và lời nói cho trẻ.
Vì vậy, mẹ hãy bổ sung cho con các vi chất dinh dưỡng cần thiết này để tạo đà cho bé phát triển trí não toàn diện.
Ngoài ra, một nghiên cứu về chứng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ cũng chỉ ra rằng nguyên nhân là do thiếu hoặc hấp thụ kém vitamin E. Nếu thiếu vitamin E, các axit béo không bão hòa trong màng tế bào dễ bị peroxy hóa lipid và phá hủy. Thế nên, vitamin E giống như “chất dẫn” giúp kích hoạt tác dụng của các chất dinh dưỡng quan trọng cho quá trình phát triển ngôn ngữ của trẻ (9).
Giúp trẻ phát triển ngôn ngữ không hề khó. Ngoài việc đồng hành cùng con, điều quan trọng nhất mà cha mẹ cần làm là bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết để con đủ nội lực và ngoại lực bước vào thế giới ngôn ngữ đầy hứng khởi.
Nguồn tham khảo
Xem thêm:
1000 ngày đầu đời – Dinh dưỡng phát triển nhận thức tối ưu cho trẻ
21/07/2023
Đạm whey là một dạng protein chính cung cấp đầy đủ các axit amin cần thiết cho sự phát triển và duy trì cơ bắp, đồng thời giúp duy trì tổng thể sức khỏe. Trong sữa động vật đều có 3 chất đa lượng chính: carbohydrate, đạm (protein) và chất béo. Trong đó, đạm có […]
15/05/2023
Trong giai đoạn tuổi từ 2 đến 6 tuổi là thời điểm quan trọng để trẻ tập trung phát triển toàn diện về cả thể chất lẫn trí tuệ. Để giúp con tiếp tục bức phá trong hành trình khám phá thế giới mới, việc cung cấp những loại thực phẩm bổ sung đầy đủ […]
03/05/2023
Chất xơ GOS (Galacto-oligosaccharides) là một loại oligosaccharide được tìm thấy trong sữa mẹ và sữa bò có vai trò quan trọng trong sức khỏe tiêu hóa và miễn dịch trẻ nhỏ. Chất xơ GOS là gì? Chất xơ GOS (Galacto-oligosaccharides) thuộc họ chất xơ dinh dưỡng đa lượng. Chúng là một loại carbohydrate không được […]
04/05/2023
Chắc hẳn các bậc Cha Mẹ đều ít nhật một lần khó khăn trong việc chọn loại sữa thích hợp cho hệ tiêu hóa của trẻ. Đây là một trong những yếu tố quan trọng để đảm bảo sự phát triển và tăng cân của bé. Tuy nhiên, với sự đa dạng của các loại […]
25/04/2023
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất đối với trẻ sơ sinh trong những năm đầu đời. Tuy nhiên tuyến sữa ở mỗi người mẹ lại khác nhau, lượng sữa mẹ ở người phụ nữ trong những tháng đầu sau sinh không phải lúc nào cũng đáp ứng đủ nhu cầu của trẻ. Và […]
20/04/2023
Hiện nay, rất nhiều mẹ bỉm tin dùng các dòng sữa công thức được nhập khẩu từ Úc, bởi những thành phần dinh dưỡng trong sữa đều đáp ứng nhu cầu hỗ trợ tối ưu cho sự phát triển toàn diện của trẻ. Nhưng trên thị trường có quá nhiều lựa chọn có làm mẹ […]
15/05/2023
Trong giai đoạn tuổi từ 2 đến 6 tuổi là thời điểm quan trọng để trẻ tập trung phát triển toàn diện về cả thể chất lẫn trí tuệ. Để giúp con tiếp tục bức phá trong hành trình khám phá thế giới mới, việc cung cấp những loại thực phẩm bổ sung đầy đủ […]
04/05/2023
Chắc hẳn các bậc Cha Mẹ đều ít nhật một lần khó khăn trong việc chọn loại sữa thích hợp cho hệ tiêu hóa của trẻ. Đây là một trong những yếu tố quan trọng để đảm bảo sự phát triển và tăng cân của bé. Tuy nhiên, với sự đa dạng của các loại […]
25/04/2023
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất đối với trẻ sơ sinh trong những năm đầu đời. Tuy nhiên tuyến sữa ở mỗi người mẹ lại khác nhau, lượng sữa mẹ ở người phụ nữ trong những tháng đầu sau sinh không phải lúc nào cũng đáp ứng đủ nhu cầu của trẻ. Và […]
20/04/2023
Hiện nay, rất nhiều mẹ bỉm tin dùng các dòng sữa công thức được nhập khẩu từ Úc, bởi những thành phần dinh dưỡng trong sữa đều đáp ứng nhu cầu hỗ trợ tối ưu cho sự phát triển toàn diện của trẻ. Nhưng trên thị trường có quá nhiều lựa chọn có làm mẹ […]
20/04/2023
Trẻ dưới 1 tuổi cơ thể vẫn chưa có sức đề kháng hoàn chỉnh và khá nhạy cảm với các tác nhân gây hại. Lúc này nguồn cung dinh dưỡng chủ yếu của trẻ vẫn là sữa mẹ hoặc sữa công thức (trong trường hợp mẹ thiếu hoặc không có đủ cho con bú). Tuy […]
20/04/2023
Mẹ đã chuẩn bị sẵn sàng cho trẻ khi bước vào giai đoạn 01 – 03 tuổi chưa? Hãy để Little Étoile giúp mẹ, mang đến những giải pháp dinh dưỡng phát triển toàn diện cho trẻ.